1η Μαρτίου 1959: Όταν πρωτοπαίξαμε ΠΡΟ-ΠΟ

 Σαν σήμερα, πριν από 53 χρόνια, ξεκίνησε η ιστορία των προγνωστικών ποδοσφαίρου στην Ελλάδα, και μαζί τους του ΟΠΑΠ, που για χρόνια κρατάει στην ζωή τον ελληνικό αθλητισμό.

ρμής Πειραιώς – Δόξα Πειραιώς: σημειώσατε Χ. Δάφνη Αθηνών – Α.Ε. Νέας Ιωνίας: σημειώσατε 2. Φίλιππος Θεσσαλονίκης – Δόξα Νεαπόλεως Θεσσαλονίκης: σημειώσατε 2. Ποιες είναι αυτές οι ομάδες που δεν τις ξέρει σήμερα ούτε ο πιο καλά καταρτισμένος στα περί ποδοσφαίρου φίλαθλος; Μα, μερικές από τις πρωταγωνίστριες του πρώτου δελτίου Προ-Πο της ιστορίας, εκείνου της 1ης Μαρτίου του 1959. Συμπλήρωναν το «δωδεκάρι» («δεκατριάρι» έγινε από τις 28 Ιουνίου της ίδιας χρονιάς), δίπλα στο ντέρμπι Ολυμπιακός – Παναθηναϊκός, έξι ακόμη παιχνίδια από το ελληνικό πρωτάθλημα και δύο από το Καμπιονάτο! Α ναι, υπήρχαν και δύο «αναπληρωματικοί» αγώνες, σε περίπτωση που δεν διεξαγόταν κάποιος από τους βασικούς. Αλλά και διαφημίσεις, τυπωμένες πέριξ των στηλών!
Κάπως έτσι ξεκινάει η ιστορία των προγνωστικών ποδοσφαίρου στην Ελλάδα. Προ-Πο εξάλλου ήταν τα αρχικά αυτής ακριβώς της φράσης. Προγνωστικά Ποδοσφαίρου. Πέρασαν 31 ολόκληρα χρόνια μέχρι ο ΟΠΑΠ να εισάγει το επόμενό του (τυχερό αυτήν την φορά) παιχνίδι, το ΛΟΤΤΟ. Με την εξαίρεση του «6 από 36», ενός παιχνιδιού όπου οι παίκτες προέβλεπαν τις... ισοπαλίες από 36 αγώνες, που όμως θεσπίστηκε το 1965 και καταργήθηκε την ίδια κιόλας χρονιά, αφού ο κόσμος προτιμούσε το Προ-Πο. Μετά το ΛΟΤΤΟ ακολούθησαν όλα τα γνωστά παιχνίδια που παίζονται και σήμερα και, κυρίως, το πιο δημοφιλές απ’ όλα ανάμεσα στους φιλάθλους, το «Πάμε Στοίχημα», που παίζεται από τις 20 Ιανουαρίου του 2000. Μέχρι, όμως, το 1990 και το ΛΟΤΤΟ ήταν το Προ-Πο αυτό που έπαιζε τον ρόλο του αιματοδότη του ελληνικού αθλητισμού, αφού μεγάλο μέρος των εσόδων του ΟΠΑΠ πήγαινε στις ομάδες και στις αθλητικές υποδομές.
Η εποχή του Προ-Πο
Αν το καλοσκεφθεί κανείς, το ελληνικό ποδόσφαιρο πήγαινε αγκαζέ με το Προ-Πο για τέσσερις δεκαετίες. Η κάθεμιά τους είχε και τα χαρακτηριστικά της. Στην δεκαετία του ’60 το ραδιόφωνο του καφενείου που μετέδιδε τους αγώνες (και, βέβαια, τα γήπεδα, που τότε έσφυζαν από κόσμο) ήταν πόλος έλξης για τους φίλους των προγνωστικών. Στην δεκαετία του ’70, τα τρανζιστοράκια του περιπτερά και, βέβαια, του ίδιου του «Προποτζή» διεύρυναν τα σημεία συνάντησης των παικτών του Προ-Πο. Την δεκαετία του ’80 όταν οι περισσότεροι Έλληνες διέθεταν πια αυτοκίνητο, ήταν τόσο συχνό το θέαμα των ξαπλωμένων ανδρών με τα πόδια στο ταμπλό και το ραδιόφωνο στην διαπασών, τα μεσημέρια της Κυριακής, την ίδια ώρα που οι σύζυγοί τους έπιναν τον καφέ τους με τις φίλες τους στο σπίτι... Στα ‘90s η τηλεόραση έπαιζε το ένα ματς ζωντανό στο mute και δίπλα το ραδιόφωνο ήταν συντονισμένη στην ΕΡΑ-4. Στα ‘00s ήλθε το Supersport…
Το κράτος κινήθηκε προς την κατεύθυνση του Προ-Πο και ίδρυσε τον ΟΠΑΠ, παρατηρώντας όλους τους ερασιτέχνες «στοιχηματζήδες» που από την δεκαετία του ’30 ακόμη έστησαν αυτοσχέδια δελτία και προσπαθούσαν να κερδίσουν από την αγάπη του φίλαθλου κοινού για τα προγνωστικά. Ακόμη και εφημερίδες της εποχής διοργάνωναν διαγωνισμούς προγνωστικών για τους αναγνώστες τους. Ιδρύοντας αρχικά την Γενική Γραμματεία Αθλητισμού, το 1957, και τον ΟΠΑΠ ένα χρόνο αργότερα, η Πολιτεία άρχισε να αλλάζει θεμελιωδώς τα οργανωτικά ζητήματα του αθλητισμού και να αναζητά έναν τρόπο χρηματοδότησής του σύμφωνα με τα ευρωπαϊκά πρότυπα, όπου οι θεσμοθετημένοι από το κράτος διαγωνισμοί προγνωστικών δεν ήταν κάτι άγνωστο. Ο ΟΠΑΠ διάλεξε το ιταλικό Toto Calcio ως πρότυπο για το δικό του δελτίο στοιχημάτων.
Οι πρώτοι νικητές
Εκείνη την Κυριακή, 1η Μαρτίου του 1959, ένας άνθρωπος κατόρθωσε να προβλέψει σωστά τα αποτελέσματα και των δώδεκα αγώνων. Το «1,2,1, 2,Χ,Χ,2,2,1,2,1,Χ» το έπαιξε μόνο ο Νίκος Πάσσαρης, κάτοικος της οδού Φωκίωνος Νέγρη 61, που κέρδισε 228.360 δραχμές. Ένα ποσό απίστευτο για την εποχή του. Τότε, ένας μέσος μισθός ήταν περίπου 2.000 δραχμές. Οι «11άρηδες» ήταν στο σύνολό τους 48. Μεταξύ τους ο Λάκης Πετρόπουλος και ο Βαγγέλης Πανάκης, οι δύο άσσοι του Παναθηναϊκού, που έχασαν έναν μόνο αγώνα. Είχαν παίξει «άσσο» το ντέρμπι με τον Ολυμπιακό, αλλά στο γήπεδο δεν κατάφεραν να οδηγήσουν την ομάδα τους στο αποτέλεσμα που θα τους χαροποιούσε διπλά. Στο «Γεώργιος Καραϊσκάκης», ο Ολυμπιακός αναδείχθηκε νικητής με 2-0...
Στον 1ο Διαγωνισμό του Προ-Πο συμπληρώθηκαν 727.340 στήλες. Στον 8ο Διαγωνισμό ο αριθμός έφτασε τις 4.010.502 στήλες, ένα ρεκόρ που κράτησε για εννιά ολόκληρα χρόνια. Το παιχνίδι είχε γίνει δηλαδή μια τεράστια επιτυχία σχεδόν αμέσως. Σ’ αυτό συντέλεσε και το γεγονός ότι στις 15 Μαρτίου του 1959, στην τρίτη κιόλας διοργάνωση, ο Κρητικός Χρήστος Μαρκαντωνάκης κέρδισε 893.403 δραχμές! Και, φυσικά, το ότι η τιμή της στήλης ήταν μόλις δυόμισι δραχμές. Ανατιμήθηκε πρώτη φορά το 1975 και πήγε στις 4. Σήμερα κοστίζει 0,15 ευρώ. Εκείνα τα πρώτα χρόνια του Προ-Πο δεν υπήρχε ούτε ένας παίκτης που να διστάζει να γράψει το όνομά του πάνω στο δελτίο. Οι εφημερίδες έκαναν τους νικητές πρωτοσέλιδα και η γειτονιά του καθενός έστηνε ολόκληρο πανηγύρι μέχρι την επόμενη Κυριακή.
Ο ΟΠΑΠ χρηματοδοτεί τον ελληνικό αθλητισμό
Από την πρώτη κιόλας στιγμή, ο ΟΠΑΠ διαφήμισε δυνατά το προϊόν του, τονίζοντας όχι τόσο το θέμα των κερδών, όσο το γεγονός ότι επρόκειτο για ένα παιχνίδι «αθλητικών γνώσεων» και κινώντας τον εγωισμό των φιλάθλων. Αλλά ήταν μια ταινία του Γιάννη Δαλιανίδη, το «Λαός και Κολωνάκι» με τον Κώστα Χατζηχρήστο, ήταν η καλύτερη διαφήμιση που έγινε ποτέ στο Προ-Πο. Ο φτωχός γαλατάς που πιάνει το μαγικό 12άρι έγινε το σύμβολο ελπίδας του κάθε ταλαίπωρου Έλληνα της εποχής...
Ο ΟΠΑΠ κρατούσε το 55% του τζίρου από τις στήλες και μοίραζε το 45% στους παίκτες. Με τα χρήματα αυτά η ΓΓΑ ξεκίνησε αμέσως την κατασκευή αθλητικών υποδομών. Το «Παλαί ντε Σπορ» της Θεσσαλονίκης, αλλά και τα περισσότερα κολυμβητήρια των Αθηνών ξεκίνησαν να κτίζονται στο τέλος της δεκαετίας του ’50 με τα χρήματα αυτά. Όσο περνούσε ο καιρός, τα έργα γίνονταν όλο και πιο μεγαλεπήβολα. Μετά και την καθιέρωση του επαγγελματικού ποδοσφαίρου στην Ελλάδα, την δεκαετία του ’70, το Προ-Πο σημείωνε όλο και περισσότερες στήλες, τα έσοδα αυξάνονταν ραγδαία και ο ελληνικός αθλητισμός άρχισε να αποκτά νέα οράματα. Ένα από αυτά ήταν και οι Ολυμπιακοί Αγώνες του 1996. Νέα στάδια, υποστήριξη αθλητών, αλλά και στήριξη πολιτιστικών προγραμμάτων μπήκαν στην ατζέντα του οργανισμού, που πλέον διαφημίζεται ως «ΟΠΑΠ του Αθλητισμού και του Πολιτισμού». Σήμερα, στους χαλεπούς καιρούς που ζούμε, οι περισσότερες ελληνικές ομάδες φέρουν στην φανέλα τους την διαφήμιση κάποιου παιχνιδιού του ΟΠΑΠ. Ο οργανισμός παραμένει ο τελευταίος αιμοδότης του ελληνικού αθλητισμού, πιστός στις αρχές που τον γέννησαν πριν 53 ολόκληρα χρόνια, τότε που η πρώτη διαφήμισή του έγραφε: «1, 2 ή Χ, ό,τι και να προβλέψετε βοηθάτε στην ανάπτυξη του ελληνικού αθλητισμού»...

Ο Κώστας Χατζηχρήστος με Δελτία Προ-Πο στην ταινία «Λαός και Κολωνάκι»


Ο παλαίμαχος άσος της ΑΕΚ Κώστας Νεστορίδης στο Πρακτορείο Προ-Πο του